در یك نشست علمی مطرح شد
آیا اقتباس از مرجعیت دینی در علم و فناوری صحیح است؟
به گزارش سایت امن عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در نشست «مفهوم شناسی مرجعیت در علم و فناوری»، با اشاره به اصطلاح کاملاً بومی «مرجعیت» و نبود معادل بین المللی برای آن، اظهار داشت: ضرورت شناسایی مفاهیم معادل داخلی و خارجی جهت شفافیت و درک صحیح این مقوله وجود دارد.
به گزارش سایت امن به نقل از ایسنا، دکتر قاسم آزادی دبیر نشست «مفهوم شناسی مرجعیت در علم و فناوری» در این جلسه که با حضور دکتر محسن دریابیگی عضو هیئت علمی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر بهروز شاهمرادی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و دکتر بهروز رسولی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات توسط گروه ارزیابی سیاست ها و پایش علم، فناوری و نوآوری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برگزار شد، با اشاره به ماهیت برگزاری نشست در خصوص ضرورت تشریح مفهوم مرجعیت توسط متخصصان و صاحب نظران علمی با رویکرد های مختلف و بررسی آن از جوانب و ابعاد گوناگون، تبیین اهداف، کارکردها، بررسی مفاهیم و مضامین را ازجمله مباحث عمده و بنیادی حوزه مرجعیت علمی معرفی نمود.
مفهوم مرجعیت علمی، معادل بین المللی ندارد
وی با اشاره به اصطلاح کاملاً بومی «مرجعیت» و نبود معادل بین المللی برای آن اظهار داشت: ضرورت شناسایی مفاهیم معادل داخلی و خارجی جهت شفافیت و درک صحیح این مقوله وجود دارد. باتوجه به تجلی مرجعیت علمی در سطوح و ابعاد گوناگون، لازم است بازیگران و ذینفعان کلیدی این کلان سیاست مشخص شود تا نقشه راهی برای تحقق آن طراحی و اجرا شود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به اهمیت تدوین نظامی بمنظور سنجش و ارزیابی مفهوم مرجعیت اشاره نمود و اظهار داشت: پیشتازی در مرزهای دانش و فناوری با مرجعیت علمی در جهان، توانا در تولید و توسعه علم و فناوری و نوآوری و به کارگیری دستاوردهای آن و برخوردار از انسان های صالح، فرهیخته، سالم و تربیت شده در مکتب اسلام و انقلاب و با دانشمندانی در تراز بالاترین های جهان همچون اهدافی است که در چشم انداز علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی تبیین شده است. به این ترتیب، تدوین و انتشار گزارش های سیاستی، مدیریتی و ارائه بازخورد در مورد جایگاه علم و فناوری کشور ایران برای سیاست گذاران و برنامه ریزان همچون مباحث بنیادی در این رابطه است.
مرجعیت علمی چه نسبتی با مرجعیت دینی دارد؟
در ادامه، دکتر محسن دریابیگی، عضو هیئت علمی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با طرح این سؤال که آیا مرجعیت دینی قابلیت الگوپذیری دارد؟ به تمایز سطح حقیقت شیعه و سطح ظهور اجتماعی آن اشاره نمود و اظهار داشت: ضمن توجه به تمایز علم و دین (مطالعه روابط پدیده ها و متون مذهبی) در معنای مرجعیت، می توان از زاویه هایی همچون نحوه استقرار مرجعیت دینی در شیعه اصول و بایسته هایی را دریافت.
دکتر دریابیگی با ذکر اینکه مرجعیت دینی به شکل فعلی به دوران قاجار برمی گردد، اظهار داشت: در آن دوران عوامل گفتمانی و غیرگفتمانی فراوانی زمینه تحقق مرجعیت دینی را فراهم آورد. این امر در کتاب تکوین نهاد مرجعیت تقلید شیعه، دکتر محسن صبوریان به خوبی به تصویر کشیده شده است. حضور فقه شیعه از انزوا و عدم التفات به آن در دوران تدوین علوم اسلامی در دوران بنی عباس تا حضور آن در کنار سایر مذاهب اربعه و برتری آن الگو برای مرجعیت دانش در دوره جدید، نشان دهنده حرکت خوبی است که پیش گرفته است. روشی که به ما می آموزد در جهان دانش امروز به انزوا رفتن شیوه صحیحی نیست و باید گفت و گو را در شکل جهانی آن اتخاذ نمود.
شکل گیری دانش فقه در زمان حضور و غیبت صغری، تطور معنایی اجتهاد و ترابط با قدرت، شکل گیری مرجعیت دینی به مثابه نهاد در عصر ناصری، تسری دولت – ملت به مرجعیت شیعی و توجه به دوگانه مرجعیت و زعامت ازجمله مباحثی بود که دکتر دریابیگی در صحبت های تکمیلی خود بدان اشاره نمود و همت دوده و صحابه در ترویج و چشم انداز ظهور تشیع در جهان اسلام را روشن کرد.
وی چالش های پیش روی مرجعیت دینی را اموری چون حضور علم مدرن به مثابه رقیب، عرفی شدن جامعه، بازتفسیرهای مجدد دینی و برجسته سازی های ابعادی غیر از فقه، قوت یابی مجدد اخباری ها و نزاع بیوتات و... دانست.
آیا اقتباس از مرجعیت دینی در علم و فناوری صحیح است؟
در ادامه، دکتر بهروز شاهمرادی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور باتوجه به حوزه تخصصی پیچیدگی اقتصادی در حوزه سیاستگذاری صنعتی و فناورانه و متناظر با آن پیچیدگی علمی در زمینه های علمی مختلف و دستیابی به مرجعیت علمی، بر چگونگی اقتباس از الگوی مرجعیت دینی در علم، فناوری و نوآوری تاکید کرد و اظهار داشت: آیا بهره گیری از این مفهوم در زمینه های علمی و ایجاد نظام دستیابی به یک یا چند حوزه مرجع در عرصه بین المللی توسط کشورها صحیح است؟
لزوم توجه به شاخص «پیچیدگی علمی»
وی درباب دستیابی به اولین مراتب علمی در نظام های رتبه بندی بین المللی اضافه کرد: تفاوت بسیاری بین استفاده از فاکتورهای کمّی (مقاله و استناد) و همین طور صادرات صرف محصولات نفتی در فتح قله اقتصادی در مقایسه با بهره بردن از طیف وسیعی از شاخص ها و محصولات فناورانه برای دستیابی به هدف مورد نظر وجود دارد. پس مدلی تحت عنوان پیچیدگی علمی بمنظور سنجش فراگیری حوزه های علمی و طبقه بندی کشورها بر آن اساس ارائه شد و مطالعات نشان داد تجهیزات، امکانات و پتانسیل حوزه های علمی تأثیر زیادی بر میزان استنادات آنها و حتی بر اقتصاد کشور دارد و نباید پتانسیل حوزه های علمی در حوزه های مختلف را برابر دانست.
حرکت به سمت حوزه های جدید علمی باتوجه به قابلیت های فعلی کشور نکته ای بود که عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور بدان اشاره نمود و اظهار داشت: ارائه نقشه راهی جهت پیاده سازی سیاست عمودی در انتخاب چند حوزه علمی شاخص کشور و رصد پویای آن، راهکاری جهت رسیدن به مرجعیت علمی در سالهای آتی است.
مفهوم و معنای روشنی برای مرجعیت علمی وجود ندارد
دکتر بهروز رسولی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات نیز با رویکرد داده محور و مبتنی بر شاخص بعنوان روش مکمل اندازه گیری مرجعیت علمی در کنار سایر روش ها به ایراد سخنرانی پرداخت و با اعلان اینکه در دهه های اخیر مفهوم پیشرفت علمی بعنوان یک پارادایم فکری مطرح گردیده است، اضافه کرد: این مفهوم منجر به توسعه کمّی و کیفی آموزش عالی، دانشگاه ها، پژوهش در اکوسیستم علم و فناوری شده است. افزون براین، دستیابی به توسعه در حوزه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی، بهداشتی، ابزاری برای رقابت و بالطبع توجه رهبران سیاسی کشورها به پیشرفت علمی را فراهم می آورد. همین طور توجه کشورهای بسیاری همچون چین، ترکیه، ژاپن، هند، عربستان و ایران به مرجعیت علمی، موجب برجستگی جایگاه آن کشورها از زوایای گوناگونی علمی با بهره بردن از طراحی برنامه ها و نقشه های راه شد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات با اعلان اینکه مفهوم و معنای روشنی برای مرجعیت علمی وجود ندارد، اشاره کرد: باتوجه به پیوند مفاهیم و وجود جنبه های مختلف مرجعیت علمی می توان مضامین هویتی، راهبردی، سطحی، محوری، ویژگی، مدیریتی و نظامی را از ادبیات انتشار یافته دراین زمینه استخراج کرد.
ارائه چارچوبی برای مرجعیت علمی مبحث دیگری بود که دکتر رسولی به ذکر ابعاد اصلی و هر یک از مؤلفه های آن پرداخت و درنهایت به نکاتی در خصوص نبود تعریف روشنی از مرجعیت علمی، توجه به شاخص ها و سنجه هایی ویژه، لزوم ارزیابی برنامه ها، لزوم توجه به ارزیابی سنجه محور و لزوم توجه به همه جوانب اکوسیستم در تسهیل پروسه اندازه گیری مرجعیت علمی اشاره نمود.
بنابر اعلام روابط عمومی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور؛ در جمع بندی مباحث، دکتر شاهمرادی به جنبه کاربردپذیری و نه رویکرد تجاری سازی حوزه های علمی اشاره نمود و اظهار داشت: ایفای نقش زنجیره ای حوزه های علمی در حوزه اقتصاد، دارای اهمیت بسیار زیادی است و توجه به مظاهر بروندادی مرجعیت علمی که از دروندادها استنتاج می شود، نتایج ارزشمندی را به ارمغان می آورد؛ در صورتیکه تکیه بر متغیرهای اندازه گیری خطاهای جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت.
در مقابل دکتر رسولی، توجه به نهادها و سایر زیرساخت های لازم بعنوان شاخص ها و سنجه های ورودی جهت دستیابی به مرجعیت را مهم تلقی نمود.
همچنین دکتر دریابیگی درباب تسری مرجعیت دینی به مرجعیت علمی اظهار داشت: بطور قطع وجود تفاوت حوزه ای بین این دو مفهوم مشهود است و متن در دین، متناظر با قرآن و احادیث و یک امر اعتباری شمرده می شود، در صورتیکه متن در علم متناظر با مطالعه روابط بین پدیده ها و یک امر عینی است، ولی با این وجود می توان از روند شکل گیری این مرجعیت بایسته ها و اصولی را استخراج کرد و امیدوارانه این راه را پیمود.
منبع: websec.ir
اگر پسندیدید لاک کنید:
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان سایت امن در مورد این مطلب