داوری اردكانی در مراسم روز جهانی آینده عنوان كرد
آینده نگری بدون کاربرد، وهم خالص است
به گزارش سایت امن داوری اردکانی با بیان اینکه آینده نگری بدون کاربرد، وهم خالص است، یکی از اشکالات فرهنگی را تلقی خوشبینانه از آموزش محض دانست و اظهار داشت: ما می پنداریم که هرچه در مدرسه بیاموزیم، در جان دانش آموز می نشیند و او به آموزش ها عمل می کند. چنانکه فی المثل اگر درس کنترل جمعیت بدهند یا ندهند، جمعیت کم یا زیاد می شود و اگر به دانشجویان درس کارآفرینی بدهند، آن ها می روند و کارآفرینی می کنند و تدریس معارف اسلامی در مدارس همه را دیندار و دیندارتر می کند.
به گزارش سایت امن به نقل از ایسنا، دکتر رضا داوری اردکانی در مراسم روز جهانی آینده، با مبحث علم، انتظام و آینده، که توسط فرهنگستان علوم درحال برگزاری است. با بیان این مورد که شاید برخی از شنوندگان و افرادی که گفته های من را می شنوند، لحن گفتار من را نپسندند و در آن نشانه های بدبینی و ناامیدی بیایند، اظهار داشت: سال هاست که به مناسبت روز آینده نگری، مراسمی در فرهنگستان برگزار می گردد و من در این مجالس مطالبی که به نظرم می رسیده، گفته ام. لازم است در مورد گفته های سابق و سخن امروز خود، لااقل در باب لحن و فحوای گفتار، توضیحی بدهم.
وی اظهار نمود: در سالهای اخیر همواره بر دشوار بودن آینده نگری تاکید کرده ام، ولی درک دشواری کار، بدبینی نیست. چون که خواستن خیرات و خواستنی ها، ربطی به خوشبینی ندارد و نباید با آینده نگری اشتباه شود. معهذا چون آینده نگری یک لزوم است، دشوار خواندن کار ضروری و برآوردن نیاز را مردم خوش ندارند و موجه نمی دانند و آنرا شاید حمل بر یاس و بدبینی کنند.
آیا ما لزوم و نیاز آینده نگری را حس کرده ایم؟
رئیس فرهنگستان علوم با طرح این پرسش که «آیا ما به راستی این لزوم و نیاز را حس کرده ایم و لزوم آینده نگری را به جان آزموده ایم؟»، توضیح داد: بنظر می رسد که ما آینده نگری را به صورت یک رسم و یا یک بحث علمی رسمی پذیرفته ایم، نه اینکه با تعامل در نسبت خود با آینده، به فکر آینده نگری افتاده باشیم. هیچ قومی تا زمانی که در مورد آینده نظر نداشته باشد و آنرا در نظر نیاورد، از عهده آینده نگری بر نمی آید. گناه این امر را به گردن دانشمندان و برنامه ریزان نیست. در کشور ما دانشمندان بزرگ و مدیران لایق وجود دارند ولی آینده داشتن در اختیار دانشمند و مدیر لایق نیست.
وی تصریح کرد: قوم و مردمی، آینده دارند که جانشان در پیوند و اتصال با تاریخ و آینده باشدو البته درک و قبول این معنا آسان نیست و اغلب می پندارند که آینده را به صرف پژوهش، می شناسند و آنرا محقق می کنند ولی زمان صرفاً با پژوهش شناخته نمی گردد. آینده یک امر موجود نیست که آنرا بشناسیم. بلکه با خود به آن محقق می شویم. آینده هر مردمی در جانشان درحال روییدن است و آشنایان جان آینده را با درد در می یابند. علم کارساز هم به دنبال آن پدید می آید.
ملامت گر هیچ کس و هیچ گروهی نیستم
داوری اردکانی افزود: علم آینده اگر با درد نباشد، عین غرور است و متاسفانه بشر امروز، دانش دارد اما غرورش از دانش او بیشتر است. غرور؛ بلا و مصیبتی است که حالا همه جهان و بخصوص کشورهای توسعه نیافته، به آن گرفتار شده اند و در نتیجه نیازمندی خویش را از یاد برده اند. درک نیاز آغاز هر راه است. سخن من هم اظهار تواضع است و اگر گاهی بدبینانه و حتی متضمن ملامت دیگران به نظر می رسد، به صراحت عرض می کنم که من ملامت گر هیچ کس و هیچ گروهی نیستم.
این استاد برجسته فلسفه، با بیان این که، آدمیان پروردگان تاریخ و پیروان اصول و قواعد و رسوم جهان خویش اند، اظهار داشت: البته می توانند این قواعد، اصول و رسوم را دگرگون کنند. چون که دگرگون کرده اند. اما وقتی از عهده این کار بر آمده اند که در وجودشان دگرگونی پدید آمده باشد.
وی اشاره کرد: من در گفتار خود آیه یاس نمی خوانم؛ بلکه می گویم نامرادی ها و ناکامی ها، همه از ناتوانی و سهل انگاری ما نیست. بلکه زمان زمانه تنگی و عسرت است و دوست نمی دارد مردمان مجال درک و آزمون آینده خود را داشته باشند. بنا بر این در کارها فروبستگی پیش می آید.
داوری اردکانی ضمن اشاره به اینکه همه نشانه ها حکایت از آن دارند که آینده نگری روز به روز دشوارتر می شود، توضیح داد: اگر در جایی آینده نگری وجود داشته و برنامه ها طبق پیشبینی اجرا شده و به نتیجه رسیده است، باید بپذیریم که در آن جا هنوز نشانی از خرد عملی وجود دارد و به مدد آن است که توانسته اند برنامه و روش اجرای آنرا از جوانب مختلف در نظر آورده و آنرا تدوین و اجرا کنند. اما وقتی در جایی آینده نگری وجود ندارد باید تحقیق شود که آیا در آنجا نیازی به آن وجود ندارد یا نیاز هست اما نیاز را درک نمی کنند و شرایط و امکان های عمل را تشخیص نمی دهند و توانایی عمل کردن ندارند.
وی با تاکید بر این نکته که «این وضع روحی و عملی بیشتر به کشورهای همچنان توسعه نیافته تعلق دارد»، اظهار نمود: این کشورها به جهت اینکه از وضعی که دارند بیرون بروند محتاج به اراده بیرون آمدن از آن وضعند اما این اراده را از کجا بیاورند و نمی دانیم وقتی از آن اراده محرومند، چرا به جای این که در فکر اراده به عمل باشند درباره آینده و آینده نگری حرف می زنند. البته اگر می گفتند حرفی نداریم بزنیم و به ضعف و ناتوانی های خود واقف بودند. شاید نشانه آن بود که قدم در راه آینده نگری گذاشته یا در آستانه ورود به آن قرار دارند ولی وقتی از برنامه ریزی و آینده نگری خبری نیست، سخن گفتن از سنجش و ارزیابی آینده نگری و روشهای آن و برگزاری مراسم برای آن صرفا می تواند درس تذکر باشد.
رئیس فرهنگستان علوم با ذکر خاطره ای اظهار داشت: در حدود شصت سال پیش یکی از دوستانم که با مطبوعات همکاری داشت، گفت به مناسبت چهارده مرداد (روز مشروطیت) چیزی بنویسم. من هم یادداشتی نوشتم و عنوانش را گذاشتم “جشن ولادت طفلی که مرده به دنیا آمد” روزنامه ای در تبریز آنرا تحت عنوان «جشن ولادت مردگان» چاپ کرد و توقیف شد. مرادم از این طفل مشروطیت بود (البته حالا نظرم درباره مشروطیت اندکی تغییر کرده است) در یادداشت مزبور نوشته بودم مشروطیتی که دیگر نیست روز خاص و جشن و مراسم نمی خواهد به جای جشن، بیاییم اگر می توانیم مشروطه را احیا نماییم.
آینده نگری بدون کاربرد، وهم خالص است
وی با اشاره به این نکته که آینده نگری یک مبحث نظری نیست، اظهار داشت: هیچ علمی را حالا نظری و بحثی صرف نمی توان دانست اما بعضی علوم آشکارا علم عملند و از عمل جدا نمی شوند و اگر با عمل نباشند وجودشان هم وجهی ندارد. درست است که آینده نگری صورتی از پژوهش است و روش ها و قواعد و ضوابط دارد اما این روش ها و قواعد و ضوابط مثل قواعد ریاضی و فیزیک نیست که آنرا به دانشجویان ریاضی و فیزیک می آموزند. فیزیک و ریاضی را میتوان با صرف نظر از کاربردشان آموخت چنان که در مدرسه و دانشگاه هم آنها را برای به کار بردن نمی آموزند، اما آینده نگری بدون کاربرد، وهم خالص است و مثل این ماند که نانوا با مفاهیم آرد و آب و خمیر و آتش و تنور، نان بپزد و بخواهد به مردم بفروشد.
داوری اردکانی یکی از اشکالات فرهنگ ما را تلقی خوشبینانه از آموزش محض دانست و اظهار داشت: ما می پنداریم که هرچه در مدرسه بیاموزیم در جان دانش آموز می نشیند و او به آموزش ها عمل می کند چنانکه فی المثل اگر درس کنترل جمعیت بدهند یا ندهند جمعیت کم یا زیاد می شود و اگر به دانشجویان درس کارآفرینی بدهند، آنها می روند و کارآفرینی می کنند و تدریس معارف اسلامی در مدارس همه را دیندار و دیندارتر می کند و… درس های مدرسه باید با هم تناسبی داشته باشند و در وقت و جای مناسب و به اندازه تدریس شوند.
وی تصریح کرد: درس مدرسه، وقتی مؤثر است که معلم و دانش آموز به آن اقبال کنند و اقبال هم در صورتی به وجود می آید و دوام می یابد که درس و مدرسه و علم جزئی از زندگی باشد و در کار و زندگی وارد شود و در نظام کلی کشور مورد استفاده قرار گیرد. اگر آینده نگری نیست، نه از آن روست که برنامه نویسان قواعد آنرا نمی دانند و باید قواعد و روش را یاد بگیرند و اگر یاد بگیرند مشکل رفع می شود. به جهت اینکه آینده نگری و برنامه ریزی میسر شود اول باید در راه آینده نگری و آینده سازی وارد شد تا احتیاج به این آموزش پدید آید. به عبارت دیگر باید به آینده رو کرد و قدم در راه آن گذاشت آنگاه است که به ره آموزی نیاز پیدا می شود.
رئیس فرهنگستان علوم با ذکر این نکته که «وقتی مجریان و متصدیان طرح ها به اندرزها و تذکرها و پیشبینی های دانشمندان وقعی نمی گذارند، آینده نگری چه جایی می تواند داشته باشد» اظهار داشت: درس آینده نگری، عین آینده نگری و عمل ساختن آینده است. وقتی از آینده نگری می گوییم باید بدانیم با آینده چه سر و کار داریم و از آینده چه درمی یابیم همه مشکل در فهم آینده نهفته است.
وی ادامه داد: آینده در نظر ما معمولا روزها و سالهایی است که پس از حالا و امروز می آیند. این تصور یا توهم نادرست نیست، اما آیا این روزها تهی هستند و ما به دلخواه خود هرچه بخواهیم در آنها می ریزیم؟ به عبارت دیگر آیا فکر می نماییم که امروز چه چیزها نداریم که باید داشته باشیم و آنها را برای ریختن در ظرف توهم فردا لیست می نماییم تا آنها را بسازیم و بوجود آوریم ولی آینده ظرف نیست آینده اصلاً وجود ندارد و آنچه در فهم ما آینده نام دارد ناشی از صرف استعداد آینده داشتن و تعلق آدمی به زمان است.
داوری اردکانی با اشاره به اینکه آدمی موجودی زمانی است او فردای مرگ را پیش رو دارد و می تواند به پس فردای نجات بیندیشد، اظهار داشت: به همین جهت همیشه چشم انداز داشته یا در طلب چشم انداز بوده است در جهان قدیم به چشم اندازها با فهم و درک و عقل مشترک و برنامه ریزی نمی رسیدند و گرچه زندگی مردم مسیری به سمت چشم انداز بود در بهترین صورت تنها کاری که مردمان می توانستند بکنند این بود که خویش را مهیای آینده نجات کنند چشم انداز جهان های قدیم با اصول و مبادی آن جهان ها تناسب داشت اما مردمان نه زمان رسیدن به مقصد را می دانستند و نه می توانستند در پدید آمدن و وقوع آن دخالتی داشته باشند.
وی با اشاره به دوران رنسانس، افزود: در جهان جدید و از آغاز قرن هجدهم در اروپا چشم اندازی از آینده پدیدار شد که آدمی با کوشش خود می بایست آنرا بسازد و این ساختن، مسیر و راه پیشرفت و رسیدن به قدرت آدمی بود این چشم انداز با شأنی که آدمی برای خود قائل شده بود تناسب داشت و ساز و کار رسیدن به آنرا هم خود می بایست فراهم آورد. شرط لازم تحقق این امر برخورداری از فهم خاص و اراده به علم و عمل بود و این اراده در وجود بشر از دوران رنسانس پدید آمد.
وی افزود: در تاریخ فلسفه می خوانیم که تا دوره جدید در فلسفه و ادب اراده مطرح نبود و از این زمان بود که اراده چندان اهمیت یافت که بشر را با اراده تعریف کردند این سخن درست است اما درست تر آنست که گفته شود در دوره جدید بشری پدید آمد که اراده تغییر جهان داشت و نه فقط تکلیف رسیدن به چشم انداز آینده با این اراده معین می شد بلکه چشم انداز، همان تحقق اراده به قدرت بود گویی راه و مقصد یکی شده است.
رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به اینکه مردم در جهان قدیم چشم انداز داشتند، اظهار نمود: در جهان قدیم مردم پذیرفته بودند که در انتها زمان، به چشم انداز می رسند بی اینکه بدانند زمان کی آخر می یابد. آنها منتظر روز موعود بودند چنانکه معتقدان به خیلی از ادیان به ظهور منجی آخرالزمان اعتقاد دارند و انتظارش را می کشند. در تاریخ جدید هم چشم انداز در انتها تاریخ قرار داشت با این تفاوت که چشم انداز را آدمی خود دریافته و پیش رو نهاده بود و می پنداشت که با کوشش خود در راه پیشرفت به کمال همه دانی و همه توانی خواهد رسید.
وی به تغییر نگاه انسان ها اشاره نمود و اظهار داشت: واقعه عظیم و عجیبی که طی چهارصد سال در جهان رخ داد. تغییر نگاه مردمان به عالم و آدم و مبداء آنها و دگرگون شدن وضع زندگی و رفتار و گفتار و ورود همه جهان در راه تجدد و پیروی از رسوم آن در عین حفظ بعضی اختلاف های فرهنگی قومی و منطقه ای بود ولی کاروان تجدد به مقصدی که می خواست یا متفکران و اهل نظر به آن فکر می کردند نرسید و افق آینده به تدریج تیره شد تا این که در قرن بیستم در نسبت با چشم انداز، دو واقعه ناهمساز روی داد یکی برداشتن بزرگترین قدمها در سیر به سمت چشم انداز و دیگر کم رنگ شدن و پوشیده شدن آن. چشم انداز که محو شد آینده نگری پدید آمد. حالا تجدد دیگر چشم انداز ندارد و به جای چشم انداز برنامه ریزی و آینده نگری را پیش آورده است تا نبود چشم انداز با آن تدارک شود.
داوری اردکانی افزود: معمولا گمان می کنند که پدید آمدن طرح یا فکرت آینده نگری وجهی از تکامل و مرحله ای از کمال علم و درک و عمل بشر است گویی آدمی در راه پیشرفت به جایی رسیده است که با آینده نگری زمان را به تسخیر خود درمی آورد توجیه قضیه هم اینست یا می تواند این باشد که قرن نوزدهمی ها آینده نگری نداشتند و ما حالا آنرا داریم درست است که قرن نوزدهمی ها آینده نگری نداشتند اما به آن نیازمند هم نبودند. اگر مردم در زمانی چیزی ندارند و به آن نیازمند هم نیستند این نداشتن نقص نیست و اگر فردا نیاز پیدا کردند و به دنبال آن رفتند و به آن رسیدند نقصی را که در زندگیشان بر اثر نیاز پدید آمده بود رفع کرده اند نه این که ضرورتاً به کمال رسیده باشند و بدا به حال مردمی که نیاز پیدا کرده باشند و از عهده برآوردن نیاز خود برنیایند.
وی با اشاره به اینکه آینده نگری یک نیاز است، اشاره کرد: پدید آمدن آینده نگری در زمان کنونی کمال آدمی و علم نیست چونکه آینده نگری در جهان کنونی یک نیاز است و درد اینست که نیازمندان راه آنرا به راحتی نمی شناسند و نمی توانند آنرا بپیمایند چونکه آینده نگری صرف علم و اطلاعات نیست بلکه جمع علم و عمل آدمی برای داشتن و حفظ کردن فرداست. آینده نگری کمال بشر و علم او نیست بلکه تدارک یک نقص بزرگ است و به همین جهت آنرا یک امر ساده و چیزی در عرض پدید آمدن یک رشته مطالعاتی و علمی نباید گرفت.
چرا آینده نگری بیشتر در کشورهای توسعه نیافته و درحال توسعه مطرح است؟
رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به اینکه «آینده نگری جای چشم انداز محو شده اروپا را گرفته است»، اظهار داشت: اگر بگویند پس چرا آینده نگری بیشتر در کشورهای توسعه نیافته و درحال توسعه مطرح است باید اظهار داشت که اروپا و امریکا در راه پیشرفت به برنامه ریزی نیاز نداشتند و خرد کارساز و کار افزای آنها با قدرت تکنیک یگانه شده بود. از آینده این قدرت در اینجا چیزی نمی توان گفت مساله اینست که کشورهای توسعه نیافته که همت و نیروی توسعه و خرد راهبر آنرا نداشته اند ناگزیر می بایست و می باید به مدد آینده نگری و برنامه ریزی، راه توسعه را بپیمایند حالا امریکا و اروپای توسعه یافته را قدرت تکنیک راه می برد و این تکنیک کم و بیش در راهبرد امور، تدبیر و سیاست را هم در خدمت خود درآورده است.
وی افزود: آمریکا و اروپا دیگر چشم انداز ندارند و به راهی می روند که تکنولوژی پیشرو آنست. جهان توسعه نیافته هم که بیشتر نظر به وضع جهان توسعه یافته دارد جان و دل در سودای تکنیک دارد و می خواهد راهی را که آن جهان رفته است بپیماید و به داشته های آن جهان برسد اینست که به آینده نگری احساس نیاز می کند. در واقع این آینده نگری بیشتر گرته برداری از مسیرهایی است که اروپای غربی و امریکای شمالی آنرا طی کرده و به پیشرفت علمی تکنیکی رسیده اند. پس آینده نگری طرحی برای تدارک و جبران یک نارسایی یا نقص است.
داوری اردکانی اظهار نمود: اروپا و امریکا تیره شدن افق آینده را با این وهم توجیه می کنند که گویی هنوز در راه پیشرفتند و پیشرفتهای عظیم و حیرت آور تکنیکی و تسخیر و تصرف جان و تن و روز و شب مردمان را پیروزی بزرگ می-دانند. اروپا و امریکا غم ناپدید شدن چشم انداز را با مصروف کردن همه حواس و علم خود به تکنولوژی تدارک می کنند. اما دنیای توسعه نیافته که به دنبال کشورهای توسعه یافته می رفته یا می خواسته است برود و گاهی از رفتن می مانده است هنوز راه طولانی برای رسیدن به توسعه دارد و این در راه ماندگی را اگر بخواهد و بتواند باید با برنامه ریزی تدارک کند و منزلهایش را به مدد آن بپیماید.
رئیس فرهنگستان علوم، ضمن بیان اینکه در واقع جهان درحال توسعه به این برنامه ریزی برای رسیدن به منازل و مراحل شبیه به گذشته جهان توسعه یافته نیاز دارد، اظهار داشت: شاید کسانی هم بگویند که برنامه ریزی توسعه باید با عنایت به اقتضاهای فرهنگی و تاریخی هر کشوری تدوین شود و کاش می توانستند به این باید، گوش بدهند ولی این قابلیت به ندرت وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه اصول و کلیات مطالب و روش های آینده نگری را غربیان تدوین کرده اند، اظهار کرد« هر کشوری اگر عزم توسعه داشته باشد آن اصول و قواعد را به اندازه ای که می تواند در شرایط ویژه ای که دارد به کار می برد. به عبارت دیگر آینده نگری چیزی نیست که دانشمندان نیستند و درباره آن بحث و چون و چرا کنند و راه های درست آنرا از نادرست تشخیص دهند.
آینده نگرهای باید با فلسفه و علوم انسانی و اجتماعی آشنا باشند
داوری اردکانی تصریح کرد که آینده نگرها باید با فلسفه و علوم انسانی و اجتماعی و مخصوصاً با تاریخ و اوضاع و امکان های کشوری که به دنبال طراحی و ساختن آینده آنند آشنا باشند و افزود: اما این بدان مفهوم نیست که آینده نگری علم بحثی و نظری است. آینده نگری در بهترین صورت پیش گرفتن راه فردا و قدم برداشتن در آن راه با آگاهی از امکانها و توانایی هاست. به این جهت علم آینده نگری در هر کشوری خاص آن کشور است و رونویسی از کلیاتی که درباره آینده نگری و برنامه ریزی گفته شده است دردی را درمان نمی کند.
رئیس فرهنگستان علوم سه جزء علم آینده نگری را شرح داد و اظهار داشت: این علم سه جزء دارد: جزء اول کلیات و اصول و قواعد است این اصول و قواعد با نظر کلی به سیر تجدد و رسیدن بعضی کشورها به توسعه تدوین شده است. این علم باید باشد اما برای پیمودن راه توسعه به استمداد از آن اکتفا نمی توان کرد و همین که آنرا در دانشگاهها بیاموزند و دانشمندان درباره آن بحث کنند کار تمام نمی گردد.
وی افزود: جزء دوم این علم اطلاع از شرایط و امکانات مادی و انسانی و شناخت اولویتها و ترتیب کارها در هر کشور است. این علم و اطلاع که با همکاری دانشمندان و کارگزاران راه توسعه حاصل می شود می تواند نه برای همه بلکه برای کارگزارانی که درد توسعه نیافتگی را به جان آزموده اند راهنما باشد. و بالاخره جزء سوم اراده و عزم کشور و تصمیم حکومت و توانایی برای ورود و سیر در راه توسعه است این عزم و اراده و تصمیم و توانایی اگر نباشد اجزاء دیگر مهمل می ماند و به کار نمی آید.
توسعه نیافتگی؛ گوش نکردن حکومت ها به سخنان و پیشبینی دانشمندان است
داوری اردکانی با اشاره به اینکه «تاریخ توسعه نیافتگی پر از ماجراهایی است که کارش بر اثر گوش نکردن حکومت ها به سخن و پیشبینی دانشمندان به مصیبت کشیده است»، اظهار داشت: برپایه این مقدمات آینده نگری را باید نقشه راه بدانیم نقشه راه برای رهروان است. همه مردم جهان می توانند یک مقصد داشته باشند و همه به سمت آن مقصد بروند اما راه و نقشه راهشان از آن جهت ممتاز است که مبادی متفاوت می باشد و کشورها از جایی که در آنجا توقف دارند باید سفر را آغاز کنند و چه بسا که راهشان پر از دشواری باشد. روندگان راه به سمت مقصد توسعه بنیه و قوه مشابه و مساوی ندارند اگر روندگان عزم و همت توسعه دارند راه را بی وقفه طی می کنند اما اگر عزم و اراده رفتن نداشته باشند در هر فرصتی با بهانه ای کنار راه می نشینند و وقت را بیهوده می گذرانند.
وی افزود: برنامه ریزی علم طرح یک مطلب نظری نیست حتی آنرا دانستن برای توانستن نباید دانست بلکه توانستنی است که با دانایی صورت می گیرد و دانستنی است که در عمل اعتبار پیدا می کند. آموزش شرایط و روش ها و قواعد برنامه ریزی لازم و بسیار مهم می باشد اما به صرف آموزش این علوم چنانکه آزمایشها نشان داده است نه گفتارها و کردارها خردمندانه می شود و نه برنامه ای تدوین و اجرا می شود.
آینده نگری مانند نجاری و خیاطی نیست
وی ادامه داد: علم را کسی به درستی می آموزد که مساله و پرسش داشته باشد البته میتوان مطالب کتاب ها را آموخت اما مهم اینست که مردمان وقتی مساله ای دارند به کتاب ها رجوع کنند و در این صورت است که آنرا درست در جایی که باید باشد در می یابند و در جای خود به کار می برند. کتاب هایی که درس عملند برای اهل عمل نوشته شده اند اما عمل وقت و جای معین دارد عمل را با حرفه اشتباه نباید کرد حرفه را با مهارت آموزی می آموزند اما عمل برای آینده، موقوف به اتخاذ تصمیم به مدد درک و دریافت نیازها و امکان ها و توانایی ها است این عمل را در هر جا و به هر کس نمی توان آموخت چنانکه گفته شد آینده نگری یک حرفه مثل نجاری و خیاطی نیست و درس آنرا اهل سیاست و دانشمندان اقتصاد و جامعه شناسی و تاریخ و فلسفه و سیاست و… فرا می گیرند و مطالب آن حتی می تواند بخشی از اطلاعات عمومی اهل فضل باشد اما آینده نگری و برنامه ریزی آینده از عهده کسی برمی آید که زمین حالا زیر پای خود را، بشناسد این کار با صرف دانستن و آموختن تمام نمی گردد.
داوری اردکانی با اشاره به اینکه علم آینده نگری، علم از حالا چه می دانم و چه می توانم بکنم و چه نمی توانم و چه باید کرد است، اظهار داشت: اما آنچه را که می آموزند و میتوان آموخت کلیاتی از بخش اول علم آینده نگری است که قبلاً به آن اشاره کردیم بدین سان اگر هر سه بخش را مساوی بدانیم کمتر از یک ششم دانش و توانایی آینده نگری آموختنی است و این یک ششم هم در جایی که شرایط و اجزاء دوم و سوم فراهم نباشد سود ندارد.
با سخنرانی از فضائل و مناقب آینده نگری، سودی عاید نمی شود
داوری اردکانی تصریح کرد: برگزاری روز آینده نگری لازم است؛ اما باید برای تذکر باشد. تذکر به این که در کار آینده نگری تابحال چه کرده ایم و اگر کاری نکرده ایم مانع چه بوده و چه اقدامی برای حل آن شده است و الان چه میتوان و باید کرد. در این صورت روز آینده نگری، جشن آینده نگری می تواند باشد اما اگر در روز آینده نگری به ایراد سخنرانی در فضائل و مناقب آینده نگری یا به ذکر روش ها و قواعد کلی آن اکتفا می شود، از آن سودی عاید نمی گردد. چونکه کلیات بحث آینده نگری را نه عموم مردم بلکه دست اندرکاران برنامه ریزی باید بدانند البته در کلاس درس به دانشجویان میتوان آموخت.
وی با اشاره به اینکه آینده نگری در همه جا، با توسعه ارتباط دارد، اظهار داشت: کشورها بر حسب این که چه نظری به آینده داشته اند راه توسعه را می پیمایند. یعنی آینده بینی و آینده نگری هر کشور را باید در تاریخ توسعه اش دید اگر اعتراض شود که اروپای غربی و آمریکای شمالی چگونه بدون برنامه و آینده نگری به توسعه رسیده اند؟ پاسخ این است که آنها در زمانی راه پیشرفت را پیمودند که جهان جدید هنوز چشم انداز قرن هجدهم را در مقابل خود و امید رسیدن به جهان صلح و صلاح و امنیت و آسایش را در دل یا در خیال داشت.
زمان برنامه ریزی و آینده نگری؛ زمان جلوگیری از خطر نابودی است
وی تصریح کرد: زمان برنامه ریزی و زمان آینده نگری بر خلاف آنچه غالباً می انگارند، زمان آزادی و امید نیست. زمان پیشگیری و اضطرار و رهایی از خطر نابودی است و مگر نه این که آینده نگری و برنامه ریزی از ابتدا به جهان توسعه نیافته تعلق داشته است. اگر حالا در جهان توسعه یافته هم از وضع سی سال و پنجاه سال آینده می گویند. آینده نگری آنها، برنامه توسعه نیست بلکه بیشتر ناظر به آینده تکنولوژی و نحوه بسط قدرت آنست. این آینده نگری که آینده نگری تکنولوژی است به دنیای توسعه یافته متعلق می باشد. چونکه تکنولوژی متعلق به آن جهان است.
داوری اردکانی در انتها اظهار نمود: آینده نگری کشورهای توسعه نیافته آینده نگری برای ورود به نظم تکنیکی و سازمانی جهان جدید است و در آغاز آن باید دید که برای رهایی از آشفتگی سازمانی و اقتصادی اجتماعی کنونی چه میتوان کرد و با عنایت به امکانهای موجود چه طرحی را میتوان تدوین و اجرا کرد که میان کارها و سازمانها نظم و هماهنگی پدید آید. این امر لوازم علمی و فرهنگی و سیاسی خاص دارد که همچون مهم ترین آنها دقت و تعلق خاطر دانشمندان آینده نگر و اعتماد حکومت ها و دولت ها به علم و نظر تحقیقی دانشمندان است.
منبع: websec.ir
اگر پسندیدید لاک کنید:
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان سایت امن در مورد این مطلب