در نشست تخصصی مطرح شد
نبود متولی متخصص و هوشمند، معضل اصلی پسماندهای الكترونیك
سایت امن: تهران- كارشناسان می گویند: برنامه مشخص و دقیقی به منظور ساماندهی پسماندهای الكترونیكی در كشور تعریف نشده است و نبود یك نهاد و متولی تخصصی برای ساماندهی این پسماندها اصلی ترین چالش این بخش به حساب می آید.
به گزارش خبرنگار گروه علمی ایرنا، همزمان با رشد چشمگیر تولید و مصرف انواع محصولات الكترونیكی در دنیا، شامل انواع باتری، لامپ های روشنائی، قطعات كامپیوتر و مخابراتی و لوازم خانگی، هم اكنون تهدیدی تحت عنوان پسماندهای الكترونیكی و چگونگی مدیریت و ساماندهی آن بوجود آمده است.
پسماندهای الكترونیكی از آنجائیكه دارای میزان قابل توجهی از فلزات و عناصر سمی مختلف هستند، بعنوان پسماندهای ویژه محسوب می شوند.
این پسماندها دارای آلودگی های سمی، بیماری زا و ماندگاری زیاد در محیط زیست می باشند و با وجود عناصر مختلفی در انها همچون سرب، جیوه، آرسنیك، كادمیوم، مس، نیكل، روی، باریم، برلیوم، انواع پالستیك ها، آلومینیم، طلا، نقره، پالتین و مواد شیمیایی خطرناك، تهدیدی برای سلامت انسان و محیط زیست هستند.
تهدیدی كه البته گفته می گردد در كشورهای پیشرفته جهان با مدیریت صحیح به فرصت تبدیل گشته است و در عین حال در ایران با افزایش روزانه حجم این زباله ها، هم اكنون از آن به عنوان یك معضل بزرگ نام برده می گردد.
گفته می گردد در كشورمان هم اكنون هیچ برنامه مشخص و دقیقی به منظور ساماندهی پسماندهای الكترونیكی تعریف نشده و نبود یك نهاد و متولی خاص برای ساماندهی این پسماند ها سبب شده است این مسئولیت مهم، همچنان بر زمین بماند. اواخر سال قبل بود كه شهرداری تهران اعلام نمود: بر مبنای مفاد قانون مدیریت و آیین نامه اجرایی آن، مدیریت اجرائی و بازیافت پسماندهای حاصل از وسایل برقی و الكترونیكی برعهده تولیدكنندگان و واردكنندگان این گونه وسائل است و در جهت رعایت قانون مدیریت پسماند و حفظ محیط زیست و پیشگیری از آثار زیانبار ناشی از دفن و دفع پسماندهای الكتریكی و الكترونیكی و مدیریت بهینه آن ها، ضروری می باشد كلیه وزارتخانه ها، سازمان ها، موسسات، نهادهای دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی اهتمام لازم جدی در ایفای وظایف محوله در قانون مدیریت پسماند را داشته باشند.
اما سالن اجتماعات دانشكده مهندسی معدن دانشگاه صنعتی امیر كبیر روز دوشنبه در آئین اختتامیه 'نشست تخصصی بازیافت پسماندهای الكترونیكی' و اهداء جوایز به برگزیدگان مسابقات تولید و بازیافت فلزات، میزبان جمعی از اساتید و متخصصان دانشگاهی، مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت، ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود.
در این میان، جای یك مسوول از سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران به عنوان یكی از متولیان اصلی این پسماندها با وجود اینكه به این نشست دعوت شده بودند بسیار خالی بود.
در ابتدای این نشست گزارشی از وضعیت كلی تولید قطعات الكترونیكی و بازیافت آن در قاره های مختلف ارائه شد.
بطوریكه سهم تولید پسماند در دو قاره آسیا و اروپا به جهت سهم تولیدی این دو قاره ها نسبت به سایر نقاط جهان بیشتر است.
پسماندهای خطرناكی كه به تعبیر دكتر جوانبخت از شركت مپنا با الكترونیكی شدن شهرها و فراگیر شدن تولید و واردات انواع و اقسام لوازم الكترونیكی كه منبع اصلی انرژی آنها باتری ها هستند بسیار بیشتر خواهد شد.
جوانبخت با بیان اینكه، تولید یا واردات اتوبوس و خودروهای برقی نیازمند تولید ایستگاه های شارژ مرتبط می باشد، مدیریت بهینه ذخیره سازی انرژی در سطح شبكه را در بخش برای كاهش هرچه بیشتر زباله های الكترونیك بسیار ضروری دانست.
اما یك فعال بخش خصوصی كه خط تولید روبوتیك باتری لیتیوم را در كشور راه اندازی كرده است، به عنوان یكی از حاضران این نشست، ضمن اظهار نگرانی از آلودگی شدید خاك و آب بواسطه نبود یك سیستم صحیح دفع پسماند اظهار داشت: تنها چند كیلوگرم از مواد باتری كادیوم می تواند آب یك شهر را آلوده كند.
محسن خاكپور نهادینه سازی فرهنگ جداسازی انواع زباله ها از منازل و تولید عوامل انگیزشی در میان شهروندان مانند اقدام برخی كشورهای پیشرفته بسیار مهم خواند.
وی با بیان اینكه، نیروگاه ها در حجم وسیعی از باتری های كادمیومی استفاده می نمایند، اظهار داشت: با یكسال دوندگی و تقبل هزینه جمع آوری از سطح شهر و اهداء سطل های مخصوص به فروشگاه های مربوطه به منظور جمع آوری ماهانه برای معدوم سازی اینگونه باتری ها اظهار داشت: متاسفانه همكاری مناسبی در این بخش صورت نمی گیرد و امیدوارم یك راهكار در این زمینه تولید و فرهنگ سازی شود.
خاكپور افزود: باتری های كادمیوم در خیلی از كشورها ممنوع می باشد و ورود آن با یك ضوابط خیلی سخت است اما در كشورمان این عنصر خطرناك برای محیط زیست از هیچ نظارتی و قانونی برخوردار نیست.
** گنگ بودن عملكرد اجرایی صندوق محیط زیست در بازیافت زباله الكترونیك
مهندس سیدصالح عامری هم به عنوان یكی از فعالان حوزه دانش بنیان در این نشست، با تاكید بر اینكه در این بخش در سه حوزه می توان اقدامات موثر انجام داد، فرهنگ سازی در بخش جداسازی انواع زباله زمان بر دانست و اظهار داشت: مشاركت بخش های مختلف در مدیریت زباله های الكترونیك را همانطور كه قانون آن هم موجود است بسیار اهمیت دارد.
این فارغ التحصیل دانشگاه امیركبیر با اشاره به انواع قوانینی كه در این زمینه از سال 1393 از جانب برخی نهادهای مرتبط همچون سازمان حفاظت محیط زیست در هیات وزیران تصویب رسیده است و در آن بر معدوم سازی و بازیافت بهینه زباله های خطرناك به امحاء مناسب تاكید گردیده است، اظهار داشت: متاسفانه هنوز خیلی از مواد این قوانین همچون پشتیبانی از صندوق پشتیبانی از محیط زیست به مرحله عملیاتی نرسیده است.
وی اظهار داشت: یك شركتی كه مواد الكترونیك شامل موبایل یا تلویزیون یا هر محصول الكترونیك دیگری وارد می نماید موظف است درصدی از ارزش كالاهای وارداتی را به صندوق محیط زیست كه وظیفه اش در واقع حمایت و سرمایه گذاری از بازیافت زباله های الكترونیك است وارد كند كه برای مخاطبان چگونگی عملكرد اجرایی این صندوق برای پشتیبانی از شهروندان و شركت ها روشن نیست و گویی اتفاقی نیافتاده است.
**خروج بسیار ارزان پسماندهای پرارزش از كشور از جانب دلالان خارجی
اما مهندس ابراهیم مرشد كه در حال حاضردر قالب یك شركت خصوصی در حوزه بازیافت پسماندها مشغول بكار است در سخنانی در این نشست فرهنگ سازی در این بخش را بسیار مهم و درعین حال روش اجرای این فرهنگ سازی را مهمتر دانست و اظهار داشت: فرهنگ سازی با استفاده از آموزش، رسانه، بروشور انجام می گردد و حدود 10 سال طول كشید كه بحث جداسازی پسماند تر وخشك جا بیافتد درحالی كه پسماند الكترونیك كمتر از پنج سالی است كه به آن پرداخته می گردد.
وی با اشاره به اینكه، هم اكنون متولی پسماند شهری شهرداری ها هستند كه با استفاده از مزایده مناطق مختلف این پسماند را برای جمع آوری به یك سری پیمانكار می سپارند اظهار داشت: در این مسیر برای شتابدهی بحث فرهنگ سازی بایستی یك ارزش اضافه شود به طوریكه تحویل یك پسماند الكترونیك مضر برای محیط زیست همچون كشورهای پیشرفته از سوی دولت یك چیزی به شهروند داده شود كه این به عنوان یك عامل انگیزشی سرعت فرهنگ سازی را بالا می برد.
مرشد در ادامه، بحث خروج از پسماند از كشور را یك تجارت بسیار سودآور ذكر كرد و اظهار داشت: خیلی از قطعات ارزشمندی همچون بردهای الكترونیك كامپیوتر یا موبایل به عنوان قسمت های پرارزش از جانب دلال های ترك، چین و پاكستان از كشور خارج می گردد.
وی با بیان اینكه، البته سازمان حفاظت محیط زیست از خروج این پسماندهای پرارزش به علت آسیبی كه برای محیط زیست دارند استقبال می كند، در عین حال اظهار داشت: قسمت اعظم این نوع زباله ها فلزات پایه و گرانبها هستند كه بسیار ارزان از كشورمان خارج می گردد و با باقی ماندن بخش های دیگر همچنان خطرات زیست محیطی برای كشورمان باقی می ماند.
مرشد تصریح كرد: این درحالی است كه با جلوگیری از خروج پسماند الكترونیك ارزشمند، این مواد پایه قابل دسترس برای سرمایه گذاران داخل كشور باقی مانده و این از طرفی سبب كاهش كاهش قیمت پسماند در داخل كشور و از جانب دیگر تعداد سرمایه گذاران صنعت بازیافت هم افزایش خواهد یافت.
**تكنولوژی های بازیافت برای تولیدكنندگان پسماند معرفی نشده است
كوروش صفایی مدیر برق و الكترونیك وزارت صنعت، معدن و تجارت هم در این نشست در سخنانی با تاكید براینكه، متاسفانه در بحث پسماند كشور مدیریت واحد وجود ندارد، اضافه كرد: معلوم نیست این كار برعهده شهرداری یا محیط زیست یا سازمان های دیگر است و از طرفی هم بحث فرهنگ سازی در كشورمان همواره با مشكل مواجه می باشد.
وی یكی از سوالات بخش صنعت باتری كشور را عدم آشنایی با تكنولوژی های بازیافت پسماند ذكر كرد و اظهار داشت: بحث تكنولوژی بازیافت و توانایی ها در این حوزه بایستی به عنوان یك طرح تعریف شود و در این بخش می توان از ارتباط صنعت و دانشگاه بهره گیری كرد.
سلیمانی در ادامه همچنین، تهیه و اجرای دستورالعمل های مربوط به نحوه واردات تجهیزات یا قطعات الكترونیك از جانب وزارت صنعت، معدن و تجارت را به منظور روشن شدن تكلیف زباله های الكترونیكی خطرناك بسیار ضروری و قابل پیگیری دانست.
** برنامه ریزی در كمیسیون زیربنایی دولت برای پسماندها
اما دكتر بهرام طاهری مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هم در این نشست با بیان اینكه، اصولا مدیریت پسماند زیر نظر وزارت كشور و در ادامه شهرداری ها است بدون اشاره به هرگونه عملكرد اجرایی در این بخش، اظهارداشت: معمولا جلسات بسیار مرتبی در كمیسیون زیربنایی دولت برای پرداختن به مسائل محیط زیست و انواع پسماندها همچون الكترونیك و زیرشاخه های آن مانند باتری برگزار می گردد و این كمیسیون برنامه ریزی هایی هم برای سطح كشور داشته اند.
وی اظهار داشت: حاضران این نشست می توانند به عنوان بازوی علمی با كمیسیون زیربنایی دولت ارتباط داشته و لازم نیست كار از صفر شروع شود، ما در بخش نرم افزاری و جمع آوری داده های مربوط به بازیافت نیازمند اقداماتی هستیم.
طاهری با تاكید براینكه، خاك قسمت فراموش شده آلودگی است اظهار داشت: بنده طرحی را به نام درهم تنیدگی عوامل طبیعی به رئیس محیط زیست عرضه دادم و ایشان خواستند در ارتباط با آن سیاست گذاری صورت گیرد، چراكه خاك، محیط زیست، تغییر اقلیم، آب و هوا و سلامت همه باهم در ارتباط هستند.
**ضایعات كالاهای الكترونیك در داخل كشور استحصال شود
اما مهندس محمدرضا اسپهبد دكترای مهندسی در زمین شناسی هسته ای و مهندسی خاك هم در سخنانی با اشاره به اینكه به تازگی به عنوان مشاور به جمع ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی معاونت علمی پیوسته است اظهار داشت: نخستین بار سازمان انرژی اتمی كه بنده از بنیان گذاران آن در اوائل سال 1341 با دو اتاق در دانشگاه تهران آغاز كردیم كه بعدها گسترش یافت.
وی تصریح كرد: ما نباید بگذاریم فلزات گرانبها موجود در ضایعات الكترونیك صادر شود چراكه عناصر قیمتی دیگری همراه این فلزات است و ما بایستی در داخل كشورمان این فلزات را استحصال نماییم.
اسپهبد با بیان اینكه، مقدار زیادی از این محصولات فلزات گرانبها مورد استفاده در صنعت كشور است اظهار داشت: هنگامی كه از نیكل و كبالت و كادمیوم صحبت می گردد اینها در واقع فلز گرانبها نیستند بلكه در طبیعت با فلزات گرانبها دیگری همراه هستند و بعبارتی پلی متال هستند و امكان دارد با اینها اورانیوم هم ظاهر شود.
وی با اشاره به وجود انواع كارخانجات صنعتی كه تولید كننده انواع پسماندها و شیرآبه ها هستند اظهار داشت: این پسماندها و شیرآبه های آنها نباید به عنوان سد باطله نگریست بلكه باید دید اینها از چه چیزی تشكیل شده است و از آن بهره برداری نمود.
** نبود حتی یك شركت دانش بنیان در حوزه بازیافت الكترونیك
ندا سادات خواسته، كارشناس ارشد ستاد توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و فضای مجازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم در این نشست در سخنانی اظهار داشت: اگر طرح و گرنت خوبی در حوزه بازیافت پسماند به خصوص پسماندهای الكترونیك وجود داشته باشد به صورت قطع ستاد فاوا برای تجاری سازی آن حمایت های لازم را خواهد داشت.
وی با اشاره به وجود بیش از 3500 شركت دانش بنیان در كشور اظهار داشت: از بین این شركت های دانش بنیان كه حدود 40 درصد آنها در حوزه آی تی فعال می باشند متاسفانه حتی یك شركت در حوزه بازیافت پسماند به خصوص الكترونیك وجود ندارد.
**صنعت بازیافت باتری فرسوده در كشور بومی شده، مشكل جای دیگری است
اما مهندس علی میرنژاد مدیر كل دفتر صنایع برق و الكترونیك وزارت صنعت، معدن و تجارت هم در اختتامیه نشست تخصصی بازیافت پسماندهای الكترونیكی، در سخنانی با اشاره به اینكه، شهرداری ها هم اكنون اماكنی را برای بازیافت زباله ها بوجود آورده اند، اظهار داشت: البته وزارت صنعت هم در جهت بحث بازیافت باتری های فرسوده اقدامات خوبی را صورت داده است.
وی افزود: در سطح تكنولوژی های صنعتی واحدهایی صنعتی مناسبی برای بازیافت محصولات الكترونیكی در كشور بوجود آمده است كه البته مشكلات ما در این خصوص مواردی خاص است، مانند چگونگی جمع آوری محصولات بازیافتی از منازل و رساندن آنها به این شركت ها است.
مدیر كل دفتر صنایع برق و الكترونیك وزارت صنعت، معدن و تجارت، تولید یك روش مناسب برای رساندن كالاهای الكترونیك ضایعاتی همچون یخچال، تلویزیون، كامپیوتر و لامپ را به كارخانجات ضایعاتی كه مستلزم هزینه سنگینی است، را مشكل اصلی این وزارتخانه عنوان نمود.
میرنژاد با اشاره به تجربیات كشورهای پیشرفته در زمینه بازیافت پسماندهای الكترونیكی، اظهارداشت: در كشورمان تعدادی شركت های بازیافت كننده افتتاح شد اما به علت نبود خوراك اولیه تعطیل شدند.
وی اظهار داشت: متاسفانه هنوز در كشورمان برخلاف كشورهای پیشرفته سیكل جمع آوری ضایعات و زباله ها در كشورمان از مبداء به مقصد تعریف و مكانیزه نشده است و خیلی از شهروندان ضایعات را در منازل نگهداری می كنند.
میرنژاد اظهارداشت: تولید و راه اندازی یك صنعت بسیار راحت است اما اینكه چطور بازیافت این صنعت به سمت بازیافت كننده رسانده شود بسیار مهم می باشد و باید روش های به صرفه ای را برای هدایت زباله های صنعتی به كارخانجات بازیافت پیدا كرد.
مدیر كل دفتر صنایع برق و الكترونیك وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه همینطور با اشاره به صادرات باتری های مستعمل به علت ارزش سرب موجود در آنها اظهار داشت: وزارت صنعت بر این اساس به تازگی صادرات سرب باتری ها را ممنوع اعلام نموده است.
وی اعلام نمود: وزارت صنعت، معدن و تجارت به صورت حتم از هم افزایی و عرضه هرگونه طرح و پیشنهادی از جانب سازمان های شهرداری و معاونت علمی برای رفع معضل بازیافت زباله كه مخل محیط زیست و سلامتی انسان است استقبال می كند.
علمی*1836* 2017
اگر پسندیدید لاک کنید:
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان سایت امن در مورد این مطلب