سالن شهدای جهاد علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هفته گذشته (چهارشنبه/19 مهر) میزبان بیست و ششمین نشست رؤسای پارك های علم و فناوری سراسر كشور بود.
این نشست یك روزه كه با سخنان مدیر كل دفتر امور فناوری و معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری آغاز شد؛ حاوی سخنان بعضی مدیران معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و مسئولان سازمان برنامه و بودجه همینطور بیان دغدغه های روسای پارك ها بود.
وحید احمدی در این نشست با تاكید بر بازنگری بر نقش و توسعه پارك ها اظهار داشت: هم اكنون پارك های علم و فناوری در دهه دوم حیات خود هستند، این پارك ها با الهام از الگوی كشورهای پیشرفته تاسیس شده اند. در این الگو دانشگاه ها را با اقتصاد دانش بنیان آمیخته كردیم؛ از این رو انتظارات گسترده ای در كشور از مراكز رشد، دانشگاه ها و پارك ها بوجود آمد.
در واقع پارك های علم و فناوری نهادی موثر در توسعه فناوری، اقتصاد دانش بنیان و اشتغال زایی تخصصی بوده و محیط هایی مناسب برای استقرار شركت های فناور كوچك و متوسط، واحدهای تحقیق و توسعه صنایع و مؤسسات پژوهشی هستند كه در تعامل سازنده با یكدیگر و دانشگاه ها به فعالیت های فناوری اشتغال دارند.
مهم ترین فعالیت های پارك های علم و فناوری شامل بازارسنجی، ایده پردازی، پژوهش علمی، طراحی مهندسی، نمونه سازی، طراحی صنعتی، استانداردسازی، تدوین دانش فنی، ثبت مالكیت فكری، تجاری سازی، فروش و پشتیبانی های بعدی برای تحقق محصولات فناوری در عرصه تولید صنعتی و همینطور عرضه سایر خدمات تخصصی است.
بر اساس آخرین آمار اكنون 4400 شركت در 41 پارك كشور مستقر هستند و با در نظرگرفتن اینكه طی 16 سال (از سال 1380) تعداد پارك های علم و فناوری از یك پارك به 41 و تعداد مراكز رشد از 17 مركز به بیش از 180 مركز و تعداد شركت های دانش بنیان از 676 شركت (سال 1384) به 4400 شركت در سال 1396 رسیده؛ دست كم در افزایش كمّی پارك ها و در نتیجه آن مراكز رشد، فن بازارها و شركت های دانش بنیان موفق بوده ایم.
رییس پارك علم و فناوری مركز فارس در مورد تعداد مراكز رشد در این پارك به خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: 5 مركز رشد در زمینه نفت و گاز، فناوری ارتباطات و اطلاعات و 40 شركت دانش بنیان ثبت شده و در مجموع و 230 شركت نوپا و فناور در این این پارك مستقر هستند.
دكتر فرید مر اولویت های حمایت از شركت ها را در این پارك اینگونه برشمرد و اظهار داشت: از شركت هایی حمایت می كنیم كه موفق شده باشند ایده های خویش را به محصول تبدیل كنند، ضمن اینكه حمایت ها را هدفمند كرده ایم.
وی توضیح داد: بعضی شركت ها به بازاریابی بعضی به وام و سرمایه در گردش اولیه نیاز دارند و برای هر كدام حمایت لازم را عرضه می دهیم. همینطور مشاوره های مختلف عرضه می دهیم.
عضو هیات علمی گروه زمین شناسی دانشگاه شیراز یكی از مشكلات توسعه شركت های دانش بنیان را آشنا نبودن گروه ها با مسائل بعدی دانست و اظهار داشت: این گروه ها در ورود به بازار با موانعی روبرو شده و نیاز به حمایت دارند.
وی در مورد افزایش كمی تعداد پارك ها و ضرورت این افزایش پاسخ داد: افزایش كمی هم تا حد زیادی شرایط را تسهیل كرده است؛ زیرا به تازگی شهرستان های اطراف هم می خواهند مركز رشد و شركت دانش بنیان داشته باشند. ولی در مجموع تعداد مهم نیست و كارنامه در آخر كار مهم است.
دكتر مر ادامه داد: شركت های دانش بنیان عرضه كننده محصولی هستند كه از ایده به كالا تبدیل شده است و اگر كالا تقاضا نداشته باشد؛ این سوال مطرح می گردد كه اصلا چرا تولید شده است.
وی تصریح كرد: در بخش تقاضا مساله داریم؛ كالایی عرضه می گردد ولی هیچگاه به خط تولید نمی رسد ولی اگر قرار است اشتغالزایی و ثروت تولید كنند منوط به این است كه تقاضا برای شركت ها نیست.
عضو پیوسته فرهنگستان علوم در پاسخ به اینكه چرا تقاضا برای این كالاها نیست دلایل زیادی را برشمرد و اظهار داشت: قوانین تجاری، تعرفه های گمركی، واردات بی رویه و نادرست و قاچاق كالا با تولیدات شركت های دانش بنیان تعارض دارد.
وی ادامه داد: مشكل بزرگ دیگر این است كه دستگاه های داخلی؛ مانند وزارت نفت و وزارت صنایع و... این شركت ها را جدی نمی گیرند و خارج از مجموعه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دستگاه های دیگر شركت های دانش بنیان را جدی نگرفته اند.
دكتر مر اظهار داشت: دستگاه های اجرایی به خیلی از این محصولات نیاز دارند ولی این محصولات را نمی خرند یا اصلا سفارشی به شركت ها نمی دهند در حالیكه می توان با استانداری ها و فرمانداری ها هماهنگ كرد و نیازها را به شركت های دانش بنیان سفارش داد تا رونق بگیرند.
نویسنده كتاب اصول ژئوشیمی با اشاره به اینكه شركت های دانش بنیانی كه در زمینه سخت افزاری فعالیت می كنند مشكلات بیشتری دارند اضافه كرد: شركت هایی كه در حوزه های نرم افزاری و خدمات كار می كنند تا حدی می توانند پیش بروند ولی گروه هایی كه دستگاه، قطعه یا ماشینی می سازند اغلب دچار مشكل می شوند زیرا یا مشابه خارجی ترجیح داده می گردد یا ورود غیرقانونی كالا وجود دارد و... كه رقابت را برای آنها سخت می كند.
وی مهم ترین خواسته گروه های فناور در پارك ها را بازاریابی دانست و اظهار داشت: بیشترین كاری كه معاونت علمی و وزارت علوم برای این شركت ها می توانند بكنند، این است كه برای آنها بازار پیدا كنند. بازاریابی اصل قضیه است، این گروه ها كه دانشجویان باهوشی هستند اول با هیجان كار اولیه را شروع می كنند و ما آنها را به مركز رشد هدایت می كنیم، وام می دهیم تا كار به نتیجه برسد ولی اگر بخواهند جدی وارد شوند باید بتوانند تولید كنند.
دكتر مر همینطور به توجه به زمان كوتاه برای عمر محصولات اشاره و خاطرنشان كرد: هر محصولی عمر دارد و بعد فناوری جدیدی می آید و محصول قبلی را از بین می برد. تحقیق و توسعه شركت ها باید فعال تر باشد. ما بیشتر كارخانه داری می كنیم ولی اسم آن را صنعت می گذاریم؛ یك محصول را 30 سال تولید می كنیم در حالیكه معمولا محصولات هر چند سال یكبار با فناوری جدید تولید می شوند.